Cieszyn - miasto spotkania, dialogu i różnorodności

Mozaikę kulturową tworzyła historia

Bogate dziedzictwo kulturowe Cieszyna w dużej mierze wynika z jego wyjątkowego położenia. Już w średniowieczu miasto znajdowało się na przecięciu ważnych szlaków handlowych Europy, co sprzyjało przenikaniu się wpływów czeskich, niemieckich i żydowskich. W XV wieku osadnictwo włoskie wniosło do miasta nową jakość artystyczną, jeszcze bardziej wzbogacając cieszyńską mozaikę.

Za panowania Habsburgów, w XIX i na początku XX wieku, Cieszyn był miastem o dużym zróżnicowaniu etnicznym i religijnym. Większość mieszkańców stanowili Polacy i Niemcy, a istotną mniejszość - Żydzi i Czesi. Obok siebie funkcjonowały wspólnoty katolickie i protestanckie.

Żydzi odegrali szczególnie ważną rolę w życiu gospodarczym, kulturalnym i instytucjonalnym miasta. W okresie międzywojennym stanowili 10-15% mieszkańców powiatu cieszyńskiego. Na ulicach można było usłyszeć język polski, czeski, niemiecki, słowacki, żydowskie dialekty, a także włoski i węgierski.

Rzeka, która dzieli i łączy

Podział miasta w 1920 roku, przeprowadzony wzdłuż rzeki Olzy, oddzielił Cieszyn od Czeskiego Cieszyna. Po stronie polskiej nadal owocnie współpracowali ze sobą Polacy, Niemcy i Żydzi. Natomiast po stronie czechosłowackiej dominowali Czesi, wspierani przez państwową politykę czechizacji. W rezultacie stosunki polsko-czeskie uległy napięciom. Mimo to, po obu stronach granicy nie brakowało przykładów sąsiedzkiej współpracy, życia rodzinnego i wspólnych inicjatyw kulturalnych.

Tragiczne zerwanie ciągłości

Druga wojna światowa brutalnie przerwała tę wielokulturową historię. Żydzi zostali deportowani i zamordowani, Niemców wysiedlono, a po 1945 roku społeczność miasta stała się niemal jednolicie polska.

Festiwale budują mosty

Współczesny Cieszyn jest inny, ale pamięć o jego wielokulturowym dziedzictwie wciąż żyje i kształtuje lokalną tożsamość - często określaną słowem „stela”.

Duma miasta - Festiwal „Kino na Granicy” - odbywa się po obu stronach Olzy i przyciąga miłośników kina z Polski i Czech. To nie tylko święto kinematografii, lecz także celebracja otwartości, dialogu i współpracy. Podobny charakter mają Teatr Bez Granic, Święto Herbaty czy Festiwal Smaków - wydarzenia, które wnoszą do życia miasta atmosferę bliskości, wzajemnego szacunku i radości z różnorodności.

Ponadto cieszyńska filia Uniwersytetu Śląskiego co roku organizuje Letnią Szkołę Języka Polskiego, w której uczestniczą studenci z całego świata. Miasto w tym czasie tętni językami, uśmiechem i międzykulturową energią.

Przygraniczna codzienność

Polskie dzieci uczą się w czeskiej szkole, w repertuarze czeskiego teatru działa scena polska, a na polskim targu można płacić koronami. Tak wygląda codzienność Cieszyna - na wskroś transgraniczna. Mieszkańcy mają otwartość we krwi. Choć zdarzają się napięcia - jak w każdej społeczności - to na pewno nie zakłócają one harmonijnego prowincjonalnego życia i porozumienia.

Ekumenizm

To właśnie w Cieszynie znajduje się największy w Polsce kościół ewangelicki, siedem parafii katolickich i zbór zielonoświątkowy - położony tuż obok dawnej synagogi. Różnorodność wyznań i ekumenizm jest tu czymś zupełnie naturalnym i nikogo nie dziwi.

Drugi dom dla obywateli Ukrainy

Cieszyn stał się również schronieniem dla obywateli Ukrainy, którzy zmuszeni byli do ucieczki przed wojną. Część z nich została na stałe, powoli zakorzeniając się w lokalnej społeczności. Dziś świetnie radzą sobie z językiem polskim, pracują, a ich dzieci chodzą tu do przedszkoli i szkół.

Nie ma ideałów

Miasto nie jest oczywiście krainą mlekiem i miodem płynącą - jak wszędzie, zdarzają się zamieszania, spięcia czy kontrowersje. Od czasu do czasu można usłyszeć głosy skrajne czy ksenofobiczne, wpisujące się w narracje niektórych środowisk politycznych. Są to jednak przypadki incydentalne, o niewielkiej skali, które nie wpływają znacząco na lokalną atmosferę. Codzienność toczy się tu w klimacie spokoju, otwartości i wzajemnego szacunku.

Mozaika narodowości

Choć większość mieszkańców Cieszyna stanowią Polacy, to wśród zaledwie 424 zameldowanych obcokrajowców można znaleźć aż 40 różnych narodowości - to zaskakująco barwna mozaika kul-tur, jak na miasto tej wielkości.

Cudzoziemcy zameldowani w Cieszynie - 424 osoby.

Najliczniejsze grupy narodowościowe:

• Ukraińcy - 268,
• Czesi - 54,
• Włosi -15,
• Rosjanie - 8,
• Białorusini - 8,
• Niemcy - 8,
• Słowacy - 6,
• Francuzi - 5,
• Obywatele Korei Południowej - 5.

Pozostali pochodzą z takich krajów jak: Armenia, Austria, Brazylia, Chiny, Chorwacja, Egipt, Ghana, Grecja, Holandia, Indie, Irlandia, Jemen, Jugosławia, Kanada, Kenia, Kostaryka, Kuba, Mauritius, Mołdawia, Mongolia, Nigeria, Portugalia, Serbia, Słowenia, Szwajcaria, Turcja, Uganda, Węgry i Wielka Brytania.