[FOTO] Książnica Cieszyńska podsumowała 2024 rok. Upłynął pod znakiem prac budowlanych

W 2024 r. kompleksowej modernizacji podano zainstalowane w siedzibie biblioteki systemy bezpieczeństwa, do etapu końcowego doprowadzono modernizację systemu klimatyzacji magazynów książek oraz zainicjowano prace budowlane przy unowocześnieniu czytelni, sali konferencyjnej oraz zaadaptowaniu dwóch pomieszczeń do aktywnej pracy z dziećmi i z seniorami.

Realizacja prac budowlanych na wiele miesięcy pozbawiła dostępu do zbiorów czytelników Książnicy i zwiedzających. Dla samej biblioteki było to tym dotkliwsze, że na 2024 r. przypadło trzydziestolecie istnienia Książnicy, które w warunkach trwającej modernizacji nie sposób było uczcić w stopniu odpowiadającym randze jubileuszu.

Wykorzystując przerwę pomiędzy kolejnymi etapami remontu, która szczęśliwie przypadła na maj, Książnica zdołała jedynie przygotować wystawę prezentującą jej trzydziestoletni dorobek. Ekspozycja, zatytułowana „»Nasz drogi i święty skarb«. 30-lecie Książnicy Cieszyńskiej”, została otwarta w czasie Nocy Muzeów, której program w 2024 r. także podporządkowany został jubileuszowi i stworzył okazję, by publiczność, licznie odwiedzająca tej nocy siedzibę biblioteki, mogła zapoznać się z ze zbiorami, pracą i ofertą Książnicy Cieszyńskiej.

W tym czasie, dzięki uprzejmości Redakcji „Wiadomości Ratuszowych”, na ich łamach zainicjowano publikowanie tekstów ukazujących wybrane obiekty ze zbiorów Książnicy, a jednocześnie - cyklu artykułów poświęconych jej historii i dorobkowi w ciągu minionych trzydziestu lat. Teksty te, po ich skompletowaniu i dopracowaniu, mają złożyć się w przyszłości na samoistną publikację prezentującą zbiory i osiągnięcia Książnicy Cieszyńskiej.

Wydarzeniem, które wpisane zostało w rocznicowe obchody, była także międzynarodowa konferencja naukowa, którą Książnica współorganizowała z Instytutem Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Program konferencji, zatytułowanej „Świat rzeczy szlacheckiego dworu. Kolekcje, zbiory, biblioteki, gabinety osobliwości” i zorientowany m.in. na kolekcje biblioteczne, w znacznej części poświęcony był zbiorom powstałym na terenie Śląska Cieszyńskiego.

W pracach konferencyjnych wzięło udział kilkudziesięciu polskich, czeskich, słowackich i ukraińskich badaczy, związanych z ośrodkami uniwersyteckimi od Olsztyna poczynając, przez Warszawę, Poznań, Częstochowę, Kielce, Kraków, Opawę, Cieszyn, aż po Pragę i Bratysławę. Wszyscy uczestnicy konferencji mieli okazję zapoznać się także ze zbiorami Książnicy Cieszyńskiej i jej ofertą adresowaną do historyków.
Realizowane w 2024 r. w siedzibie Książnicy Cieszyńskiej prace inwestycyjne nie tylko ograniczyły dostęp do jej zasobów i oferty edukacyjnej, ale narzuciły także konieczność zaangażowania się pracowników biblioteki w działania związane z zabezpieczaniem i ochroną zbiorów, nadzorem nad ruchem wewnątrz obiektu, porządkowaniem pomieszczeń, przemieszczaniem znajdującego się w ich obrębie wyposażenia etc.

Mimo dodatkowych obowiązków Książnica nie zarzuciła jednak wypełniania swoich podstawowych zadań związanych z konserwacją zbiorów, ich gromadzeniem i opracowaniem oraz digitalizacją. W tej ostatniej sferze zdołała zresztą odnotować niemały sukces.

Dzięki projektowi finansowanemu ze środków programu Kultura Cyfrowa Książnica Cieszyńska przeprowadziła czwarty i zarazem ostatni etap digitalizacji zespołu Archiwaliów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Łącznie, w rezultacie wszystkich czterech projektów, które zrealizowane zostały w latach 2021-2024, ucyfrowieniu poddanych zostało ponad 9 100 jednostek archiwalnych obejmujących powyżej 110 000 stron, składających się na zespół Archiwaliów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.

Kolekcja ta, podzielona na 45 wiązek tematycznych, obejmuje dokumenty i akta (oryginały i odpisy), utwory literackie i naukowe, korespondencję, ikonografię, nuty, druki akcydensowe. Ze względu na ich merytoryczne i proweniencyjne powiązania ze Śląskiem Cieszyńskim, materiały te stanowią jedną z najważniejszych baz źródłowych do badań nad historią i kulturą regionu.

Warto dodać, iż dzięki zrealizowanemu w 2024 r. projektowi łączna liczba publikacji cyfrowych Książnicy Cieszyńskiej przekroczyła już wartość 20 500. O tym zaś, jak wielkim cieszą się one zainteresowaniem najdobitniej zaświadcza fakt, iż do tej pory zostały one wyświetlone już niemal 4 000 000 razy.

W minionym roku w Książnicy przebiegała realizacja jeszcze jednego projektu, zatytułowanego „Walka, rywalizacja, koegzystencja. Źródła do dziejów wyznaniowych Śląska Cieszyńskiego (od XVI do połowy XIX wieku). Kontynuacja procesu edycji źródeł historycznych w ramach transgranicznej serii wydawniczej »Bibliotheca Tessinensis«” , który w całości finansowany jest ze środków Ministerstwa Nauki w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki.

Projekt, rozpoczęty w 2022 r., sfinalizowany zostanie w 2027 r. W jego efekcie drukiem ukaże się obszerna, obejmująca sześć woluminów, edycja źródeł do dziejów wyznaniowych Śląska Cieszyńskiego od XVI do połowy XIX w. W 2024 r. trwały prace nad wyborem i transliteracją kolejnych dokumentów źródłowych, co już w 2025 r. doprowadzić powinno do ukazania się dwóch woluminów, z których jeden obejmować będzie źródła do dziejów wyznania mojżeszowego, a drugi - normatywne źródła do dziejów kościoła katolickiego. W 2024 r. miała miejsce także zorganizowana w ramach projektu międzynarodowa konferencja naukowa, mająca na celu zmapowanie źródeł, które stać się powinny przedmiotem edycji.

Zdaje się, że równie intensywnie jak 2024 r. w Książnicy Cieszyńskiej przebiegać będzie także nadchodzący rok 2025. Mimo utrudnionych warunków pracy oraz dodatkowych z tym związanych obowiązków pracownicy Książnicy zdołali bowiem w mijającym roku przygotować i złożyć w Ministerstwie Kultury kolejne cztery wnioski projektowe, których realizację przewidziano na rok 2025…